Niniejszy zbiór komentarzy ekspertów z zakresu nauk ścisłych i praw człowieka przedstawia różnorodne perspektywy i dodatkowy kontekst dotyczący działalności ISC.interpretacja prawa do uczestnictwa w nauce i korzystania z niej– ważny kamień milowy w rozwoju praw i obowiązków związanych z nauką.
Proponowana przez ISC interpretacja prawa do nauki jako prawa do uczestniczenia w nauce i czerpania z niej korzyści pojawia się w kluczowym momencie.
Choć dziś pokłada się duże nadzieje w rozwiązaniach opartych na nauce, które mają odpowiedzieć na liczne wyzwania stojące przed ludzkością i planetą, zbyt mało uwagi nadal poświęca się aspektom nauki związanym z prawami człowieka.
Jednakże nauka nie może przynieść długotrwałych pozytywnych rezultatów, jeśli nie jest prowadzona w ramach praw człowieka, które w pełni uwzględniają znaczenie prawa do nauki oraz zapewniają zarówno uczestnictwo, jak i dostęp, w kontekście, w którym rozumie się, że nauka jest częścią kultury.
Stąd prawo każdego do udziału w życiu kulturalnym obejmuje prawo każdej osoby do udziału w postępie naukowym i w decyzjach dotyczących jego kierunku. Jednostki i grupy czerpią ze wszystkich zasobów kulturowych, w tym zasobów naukowych, aby się rozwijać, organizując te zasoby w sposób, który jest dla nich bardzo szczególny, w tym w celu wyrażania swoich wizji, wpływania na warunki życia lub pokonywania prób. To właśnie dzięki takim zasobom ludzie mogą dążyć do lepszej przyszłości, identyfikując elementy, które uważają za niezbędne do godnego życia.
Prawo do udziału w nauce jako prawo człowieka oznacza, że wszystkie osoby, bez dyskryminacji, są posiadaczami praw, jednak z różnymi sposobami uczestnictwa. Nauka jest z pewnością dziedziną, w której powinna dominować wiedza specjalistyczna, a ekspertom należy zagwarantować udział i przestrzeń do wyrażania swoich opinii. Krąg ekspertów, którzy zwiększyli uczestnictwo, nie jest jednak tak ekskluzywny, jak kiedyś, a eksperci nie są jedynymi, którzy mają prawo do udziału w nauce.
Dlatego też konieczne jest ciągłe analizowanie i doskonalenie wiedzy na temat tego, czym jest nauka, jej uprzedzeń i słabych punktów, kto zasiada przy stole decyzyjnym w kwestii jej kierunku, jakie dowody naukowe muszą stanowić podstawę podejmowania decyzji, kto odnosi korzyści, a kto traci na postępie naukowym oraz jak łagodzić ryzyko.
Jest to kluczowe dla zmarginalizowanych ludów, w szczególności ludów tubylczych. Należy zwrócić należytą uwagę na różnorodność naukową, uznając, że wiedza naukowa jest wytwarzana przez społeczności, które są historycznie i kulturowo usytuowane. Oznacza to rozumienie nauk w formie liczby mnogiej, z różnych tradycji i środowisk kulturowych, w różnych językach i podążanie różnymi sposobami badań i realizowanymi przez różne społeczności naukowe lub epistemiczne, od bardzo lokalnych po międzykulturowe.
Podkreślanie, że prawo do nauki obejmuje zarówno uczestnictwo, jak i dostęp, jak to czyni interpretacja ISC, jest zgodne ze stanowiskiem Komitetu Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych ONZ. Komitet odszedł od restrykcyjnej interpretacji artykułu 15 Międzynarodowego Paktu Praw Gospodarczych, Społecznych i Kulturalnych, koncentrując się na korzystaniu z korzyści postępu naukowego i jego zastosowań. Jak potwierdzono w 2020 r. w Komentarzu Ogólnym 25, prawo chronione w artykule 15 to prawo do uczestnictwa i korzystania z korzyści postępu naukowego, zarówno pod względem wiedzy, jak i zastosowań.
Jeśli ludzie mają być głównymi beneficjentami procesów zrównoważonego rozwoju, a taki rozwój ma być wrażliwy kulturowo, samostanowiący i kierowany przez społeczność, muszą być postrzegani jako pełnoprawni uczestnicy nauki, a nie tylko beneficjenci. Dostęp i uczestnictwo w nauce to współzależne wymiary.
Bardzo pozytywnie oceniam interpretację ISC, która w prosty sposób przypomina te elementy. Rozwija ona treść prawa do nauki i może być wykorzystywana jako przydatne narzędzie w rozmowach z państwami i innymi interesariuszami na temat elementów, które muszą szanować, chronić i spełniać.
Aleksandra Xanthaki, Specjalny Sprawozdawca ONZ w dziedzinie praw kulturalnych
ZOBACZ WIĘCEJ o pracy Specjalnego Sprawozdawcy ds. prawa dostępu do nauki i uczestnictwa w nauce.
Międzynarodowa Rada Naukowa (ISC) opublikowała swoją interpretację „prawo do uczestnictwa w nauce i czerpania z niej korzyści”, zapewniając jasne ramy do zrozumienia tego podstawowego prawa.
Interpretacja przedstawia kluczowe obowiązki i odpowiedzialności wymagane do zapewnienia powszechnego dostępu do nauki i wiedzy naukowej, kładąc jednocześnie nacisk na ochronę wolności naukowych i promowanie edukacji. Zgodnie z zasadami wolności i odpowiedzialności w nauce ISC wzmacnia wizję nauki jako globalnego dobra publicznego.
Prawo do nauki
Międzynarodowa Rada Naukowa uważa, że istnieje uniwersalne prawo człowieka do uczestniczenia w nauce i czerpania z jej dobrodziejstw, a obowiązkiem rządów jest tworzenie i podtrzymywanie możliwości obywateli, aby mogli korzystać z tego prawa.
Prawo do naukiOdpowiedzialność
Informacje, opinie i rekomendacje prezentowane na naszych blogach gościnnych pochodzą od indywidualnych autorów i niekoniecznie odzwierciedlają wartości i przekonania Międzynarodowej Rady Naukowej
Przeczytaj więcej o prawie człowieka do nauki, które ma 76 lat. To przypomnienie dla nas wszystkich, abyśmy byli bardziej ciekawi
Dowiedz się więcej o tym, jak udostępnianie nauki jest kwestią praw człowieka: Apel naukowca o włączenie
Dowiedz się więcej o promowaniu prawa do nauki: apel o ochronę prawną i inkluzywny udział
